Sunday, February 17, 2013

LÀNG DỆT BẢY HIỀN


LÀNG DỆT BẢY HIN


Khi còn ở Việt nam tôi không bao giờ nghĩ được rằng sang Mỹ đồng hương mình lại có dịp tụ họp đông vui như năm rồi. Bên Việt nam , đất Bảy hiền không rộng , nhà cửa gần nhau san sát từng cụm, mỗi sáng ra đường , đi chợ ,uống cà phê là gặp mặt nhau ,chào hỏi nhau dòn dã. Cả khu dệt chỉ có 2 con đường nhỏ: Nguyễn bá Tòng và Hồ tấn Đức - bây giờ là Nguyễn-bá-Tòng và Võ -thành- Trang- song song nhau nối liền khu xóm dệt đông vui, ồn ào, náo nhiệt ngày đêm. 

  Ồn ào vì từ sáng đến chiều,đến nửa khuya,tiếng khung cửi dệt rào rào như tiếng mưa rơi xầm xập ,hồi đó ở đây mọi người nói chuyện với nhau rất to ,bỡi vì với âm điệu bình thường không thể nào nghe nhau rõ 

 ...Hồi mới sang Mỹ,những ngày tháng đầu tôi thường phát âm thật lớn,mỗi lần nói chuyện,mọi người đều nhìn tôi lạ lùng không hiểu nhân vật nầy ở đâu ra mà to tiếng thế? Ở Việt nam cũng vậy ,dân Bảy hiền đi ra ngoài thường có giọng phát âm sang sãng vì mọi người tưởng chừng như nói nhỏ không ai nghe được.Riết rồi dân xóm dệt trở thành ăn to nói lớn.Ăn to bỡi vì nhìn lại xóm có dệt tí tẹo,thế mà quán xá lu bù. Trên đường nhỏ ngay xưởng hồ của Hồ Trung,bánh bèo,bánh xèo,mì Quảng, hù tiếu,phở ... mọc lên lũ khũ. Tối thứ bảy ,chủ nhật qua đây,tiếng người nói chuyện,tiếng lữa reo, tiếng bánh xèo đổ " xèo xeò" tiếng xe Honda chạy ì ầm taọ thành một âm thanh ồn ào khó tả.Những người dân đất Quảng tha hương-sống loanh quanh Sài gòn-thường trở về đây tìm lại dư hương xa xưa với những món ăn quê hương, giữa khung cảnh náo nhiệt nhưng đầy thân yêu ,đầm ấm nơi xứ lạ. Bảy hiền là quê hương thứ hai cuả những người dân đất Quảng xa xứ.Về đây để nghe laị giọng nói quê mình,những mô ,tê, ri , rứa; những ni ,nớ ,mi, tau. Ôi !những âm điệu thân yêu,trìu mến đó ,từ lọt lòng ra mình đã nghe - như ăn, như uống - đi sâu vào tâm thức mình ,xương tủy mình ,trong từng giấc ngủ ,chiêm bao .Để rồi mỗi lần tha hương,nơi đất lạ quê người, lại thèm nghe giọng nói đó,âm thanh đó như thèm ăn những đặc sản nơi quê mẹ. Ở đây --những ngày còn sinh sống nơi đất Sái gòn - mỗi lần ra đường,ra chợ,giữa đám đông người,nghe có giọng miền Trung là vợ tôi lại lân la hỏi chuyện . -Anh chị ở Quảng nam ? Dạ,tôi ở Tam kỳ. - Chị ở Đà nẵng. - Em ở Duy xuyên- Được nghe lại giọng nói đó,bao giờ chúng tôi cũng thấy lại vui ,lại gần gủi nơi quê cha đất tổ. Tôi biết và tôi không hiểu được vì sao,có những người khi xa quê hương lại từ bỏ giọng nói quê hưong mình, chê nó quê mùa ,cục mịch.
Ôi ! quê hương .Quê hương đối với ta bao giờ cũng đẹp,cũng thân yêu. Bỡi vì ông bà ta đã sinh ra từ đó , cha mẹ ta đã sinh ra từ đó.Và từ đó,ta đã nằm trong nôi,nghe tiếng hát mẹ à ơi ,vỗ về từng câu ca dao ngọt lịm.
" Ngó lên Hòn kẻm đá vừng,thương cha ,nhớ mẹ qúa chừng bạn ơi".
Những buổi trưa hè oi bức nằm lim dim trên chiếc võng tre kĩu- kịt bên hiên, nghe tiếng chị ru à ơi :
"Cây da mô cao cho bằng cây da Bàn lãnh, đất mô thanh cảnh cho bằng đất Bảo an, chỗ mô vui cho bằng chỗ phố chỗ Hàn ,dưới sông tàu chạy trên đàng ngựa xe ." hay :" cầm cân xuống phố mua vàng , gặp anh giữa đàng bảy lượng còn ba , về nhà nói dối bà gia , dọn đường quét ngỏ tháng ba dâu về , dâu về dâu chẳng về không , ngựa ô đi trước ngựa hồng đi sau , mâm trầu lại với mâm cau , có thằng nho nhỏ đi sau quạt hầu ."
Những câu ca dao mịn màng ,êm ấm đó như ru ta vào giấc ngủ thần tiên của tuổi ấuthơ ,nơi quê hương của một thời yên bình dĩ vãng.
Rồi chiến tranh xảy ra , bom đạn cày xéo trên quê cha ,đất tổ , người dân xứ Quảng cũng bỏ xứ ra đi ,trăm phương nghìn hướng ,nhưng tựu trung nhiều nhất về miền nam , vùng Sài gòn-Gia Định .Một số đông về xã Phú-thọ hòa và Tân sơn hòa [thuộc quận Tân bình] mà lập nên một làng dệt Quảng nam với tên gọi mới là làng dệt Bảy hiền .Từ Sài gòn đi về hướng Tây ninh làng dệt nằm ngay góc trái của ngã tư giao lộ đường Lê văn Duyệt và Nguyễn văn Thoại . Phía bên kia là đường Hồ tấn Đức ,lối vào nằm trên đường Nguyễn văn Thoại , ngay đầu đường vào có quán cà phê " Gió " nỗi tiếng của lớp bạn trẻ . Những cô thợ dệt trẻ hay các nữ sinh đi ngang qua đây thường đi rất nhanh để tránh những lời chọc ghẹo của các cậu thanh niên vừa uống cà phê vừa nhìn ra đường dòm ngó .Giống như bao nhiêu quán cà phê khác ở trên toàn cỏi VN ,quán Gió cũng có một cô hàng cà phê nhỏ nhỏ,xinh xinh ,để ngày ngày các anh thợ dệt ,các cậu học sinh , rỗi công ra đây tán tĩnh để rồi bỏ quên " cây đàn ", à không " cái thoi " . Cái thoi anh bỏ đâu rồi ? Anh về anh thấy bồi hồi nhớ em .Em được thì cho anh xin. Hay là em để trong tim em rồi... Hay một anh chàng học trò khờ ,sính văn chương về nhà làm thơ con cóc. " Con cóc trong hang con cóc nhảy ra,con cóc nhảy ra ,con cóc ngồi đó ,con cóc ngồi đó,con cóc nhảy đi...để rồi nhà thơ con cóc cùng các chàng thợ dệt đua nhau trồng những cây si to tổ bố như những gốc đa trong quán cô chủ .Một ngày nọ cô nàng đi lấy chồng ,bao nhiêu anh chàng đâm ra thất tình về nhà ca bài ca " con sáo" . Con sáo sang sông còn trông con sáo lại , em đi lấy chồng rồi anh dệt lụa cho ai ? Còn cô nàng cà phê , bẳng đi mấy năm sau , tôi có gặp cô về Bảy hiền ,nhưng nay thì em đã tay bế , tay bồng , nghe đâu chồng cô - một võ sĩ có hạng thời đó - đã từng thượng đài đoạt giải vô đich nhiều lần về võ thiếu lâm ở Chợ lớn ,nhưng sau vì tham dự vào một băng cướp nào đó nên vào tù , bị đày ra Côn đảo , cô nàng dắt mấy đứa con nhỏ về lại Bảy hiền ,nương nhờ ông bà ngoại Từ đường Nguyễn bá Tòng đi thẳng lên , qua xưởng hồ của Hồ Trung thì đến chợ bà Hoa .Đây là một ngôi chợ nhỏ ,bán toàn đồ ăn đặc sản miền Trung ,rau cải và một ít vải vóc . Trước 75, Bà Hoa chủ chợ - không phải là một nhân vật lịch sử ,hoang đường hay truyền thuyết - như các Bà Hom , Bà Quẹo , Bà Điểm ... xung quanh đây - mà bà Hoa là một người thật việc thật . Bà ta bỏ tiền ra mua khu đất này của nhà thờ , xây chợ cho thuê rồi cho người ra thu thuế . Một người đàn bà to con ,bậm trợn và phi thường nên việc làm cũng phi thường .Gần đến ngày 30 tháng 4 , bà ta ,trước khi bỏ của chạy lấy người, cũng lanh lẹ hốt được một cú hụi chót , bằng cách ranh mãnh đem bán những ngôi nhà xung quanh chợ, cho những người chân ướt chân ráo chạy loạn từ Đà nẵng vào Sài gòn để lấy được một số vàng không phải nhỏ bằng những văn tự là những tờ giấy mua bán viết tay - như những tờ giấy lộn không hơn không kém [nhưng nhờ lúc đó là thời hổn mang,nên những người mua nhà của bà cũng hợp thức hóa được sau khi phải tốn một số tiền khá lớn vào thời đó].Đặc biệt tại chợ này có gian hàng bán quanh năm những thứ bánh trái miền Trung, Quảng nam như:

  bánh ú [ loại bánh nấu bằng nếp có nhân đậu xanh , gói lá chuối , có bốn góc rất đẹp mắt ] loại bánh này có bán hầu hết tại các quán mì Quảng cuả miền Trung mà hồi nhỏ tôi rất thích vi vừa số tiền ăn vặt được mẹ cho , vừa có chất lượng vì no bụng để đủ sức chạy nhảy ,đá banh ,kéo co ... thỏa thich ;loại bánh thứ hai cũng gói bằng nếp lá chuối nhưng có hình tháp vuông và lớn gấp ba bốn lần cái bánh ú cũng nhân bằng đậu xanh ,đó là cái bánh rò được dùng để cúng trong các dịp giỗ quẩy ; rồi đến bánh tét dài và tròn có nhân ở trong bằng thịt dùng để cúng vào các dịp tết đến ...


[ còn tiếp]
---------------------------------------------------

1 nhận xét:

Nguyen Thi Hoai :
Chào Ông, Cám ơn ông về bài viết rất hay ghi nhận về một "làng nghề/xóm nghề dệt" của người Quảng ở Sài Gòn. Cho đến nay, rất ít tài liệu đề cập về văn hóa làng nghề như trong bài viết của ông. Tôi cũng là người Quảng Nam, quê tôi ở Đại Lộc. Qua những hiểu biết của ông, tôi nghĩ ông có lẽ cũng khá cao tuôi. Tôi sinh năm 1973, chắc thuộc hàng con cháu của ông thôi! Đọc bài viết tôi như được sống lại tuổi thơ với những điệu hò, lời ru ngày còn bé ở quê nhà. Hiện nay tôi sinh sống tại TPHCM (dù không ở quận Tân Bình, tôi cũng thường xuyên đến khu chợ Bà Hoa để ăn mỳ Quảng, bánh xèo và mua đường tán, bánh rò để cúng ông nội. Tôi đang làm việc ở một Viện nghiên cứu, tôi đang quan tâm đến lịch sử và văn hóa của các làng nghề/xóm nghề thủ công truyền thống ở Thành phố Hồ Chí Minh. Nếu có thể, ông có thể viết/cung cấp thêm về quá trình hình thành và phát triển của khu dân cư làm nghề dệt; các hoạt động văn hóa liên quan đến nghề dệt: về nguồn gốc quê quán (lễ cúng xóm, lễ kỳ yên chẳng hạn...), những câu thơ truyền miệng, bộc phát trong lao động của những người thợ dệt,... Tôi rất mong được làm quen để học hỏi thêm những hiểu biết của ông. Tôi rất mong nhận được email của ông. Trân trọng kính chào Nguyễn Thị Hoài Hương Viện Nghiên cứu Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh 28 Lê Quý Đôn, quận 3, TPHCM. ĐT: 0913115243 Email:huongbeads@gmail.com

--------------------------------------------------------------


Những hình ảnh và bài viết liên hệ đến ngành dệt ở BẢY HIỀN:




May det vai tho so hoan toan bang go tu che...



Cô gái Bảy hiền bên khung cửi
tay nối tơ - em dệt lụa cho đời
mấy độ xuân về hoa vàng rực rỡ
tấm lụa cho mình em dệt xong chưa ? 
[tho vophubong]­­

chaobuoisang.net/lang-det-bay-hien-ngay-nay-

Không màu sắc, không hoa văn, vải của làng dệt Bảy Hiền (quận Tân Bình, TP.HCM) đơn giản, mộc mạc như chính con người nơi đây.
Hàng chục năm về trước, làng dệt Bảy Hiền là một trong những nơi cung cấp sản lượng vải nhiều nhất cho cả nước. Cũng nhờ vào ngón nghề truyền thống mà những gia đình xứ Quảng ấy có thể sống sung túc ở Sài Gòn. Ngày nay, trong thời buổi cơ chế thị trường, vải vóc ngoại nhập tràn vào khiến những tấm vải dệt của Bảy Hiền ngày càng trở nên khan hiếm hơn. Làng dệt Bảy Hiền tuy không còn mạnh mẽ, thịnh vượng như trước, nhưng đã để lại dấu ấn một thời và cũng là niềm tự hào của người dân xứ Quảng giữa lòng thành phố.

Giờ đây, làng dệt Bảy Hiền chỉ còn lại một số ít hộ gia đình theo nghe det

Làng dệt Bảy Hiền ngày nay

Image result for khung cui det o lang det Bay hien


Dung det

Khám phá làng dệt vải cổ nhất Sài Gòn - ảnh 1
Bo chi vao thoi
Khám phá làng dệt vải cổ nhất Sài Gòn - ảnh 6

Ke
     
Khám phá làng dệt vải cổ nhất Sài Gòn - ảnh 5

Tuổi đời của các khung dệt dường như lớn hơn cả người thợ dệt
Không ít người đã bỏ nghể vì sức khỏe, vì thị trường vải dệt từ khung cửi bị bó hẹp.
..
Làng dệt Bảy Hiền ngày nay


Đây là những chiếc máy dệt ở làng dệt Bảy Hiền bây giờ còn lại rất hiếm...Loại máy nầy tuy cổ điển nhưng cũng tiến bộ rất nhiều so với những máy dệt thời sơ khai rất đơn giản mà bây giờ khó tìm thấy...


http://www.monre.gov.vn/v35/uploaded/5/15095_O_nhiem_tieng_on_va_bui_lang_nghe_Ma_Chau_deu_vuot_nguong_cho_phep.jpg


Máy quay tơ... [côn chỉ sợi từ chẻ vào ống để mắc cửi dệt...]




http://nhandaovadoisong.com.vn/wp-content/uploads/a35.jpg


Máy mắc cửi ...[mắc cửi từ ống vào trục để đưa lên khung dệt]


May suot chi bo vao thi de det
Khám phá làng dệt vải cổ nhất Sài Gòn - ảnh 2


Máy dệt ông Cữu Diễn - một tổ sư nghề dệt Quảng nam  - người làng Thi lai,  Duy xuyên, QN - ......Máy hoàn toàn bằng gổ với ít phụ tùng sắt thép do thợ rèn tự chế...Sau nầy, trước 75,người Bảy hiền cải tiến bằng cách tự đúc hoàn chỉnh bằng sắt ...]

Những người thợ cuối cùng...còn gắn bó với nghề...Tương lai ngày mai...nghề dệt về đâu...





Đây là chiếc máy dệt aó thun ,loại nhập...Loại máy này thành phẩm ra rất nhanh ,cạnh tranh với với ngành dệt cổ điển...


9 comments:

  1. Chúc bạn ngày làm việc đầu tiên của năm mới nhiều may mắn và tràn đầy niềm vui

    ReplyDelete
    Replies

    1. Cám ơn bạn ...chúc mừng năm mới...mọi sự tốt đẹp...

      Delete
  2. Chào bạn Võ Phú Bông,
    Chắc bạn cùng quê với tui và bạn lấy tên quê ta làm nickname? Bạn đang ở mô rứa? Bạn là con cháu thuộc gia đình mô? Núa thử tui có quen không hỉ? Tui đang ở Chicago USA

    ReplyDelete

  3. Chào anh Phan Lục...Tôi cũng đang tìm anh đó...Số là đọc trên mạng thấy tên anh và cả hình quen,tôi nghi anh cùng quê...Quảng nam -Bảy hiền -Phú Bông...Bây giờ chắc quả đúng vậy rồi phải không? Anh có người em trai Phan Việt có làm thơ...bây giờ nghe nói ở Houston phải không ? Tôi với Hồ xuân Thọ,Nguyễn tăng Tám,Ngô Tám,đều là bạn hồi nhỏ ở làng Ngủ thôn Phú Bông...Tôi đang ở Cali ...Anh có thể liên lạc tôi .Emai :vophubong@yahoo.com ...Chào anh...

    ReplyDelete
    Replies
    1. Chào bạn,
      Rất mừng "tha hương ngộ cố tri (của em mình)". Tôi là anh cả của Phan Hồng Việt (em út) đang ở Fort Worth, TX. Ngô Tám, Nguyễn tăng Tám đều là bà con bên ngoại của tôi gọi tôi bằng anh. BS Hồ xuân Thọ là em chồng của em gái tôi (vợ Hồ xuân Trinh). Xin lỗi bạn là lớp nhỏ hơn nên tôi không biết. Vả lại, tôi lại đi xa từ nhỏ, rất ít ở Phú Bông cũng như không sống bằng nghề dệt ở Bảy Hiền nên càng ít biết đồng hương. Tuy nhiên, nếu bạn cho tôi biết bạn là con ông bà nào thì tôi có thể nhận ra và đôi khi không chừng lại có dính líu bà con bên ngoại (ví dụ, họ Võ bên ong Võ quang Trử chẳng hạn). Bạn ở thành phố nào bên Cali, có ở gần Nguyễn tăng Tám (Sacramento)hay không? Có một người lấy bút danh Hồ Phú Bông viết nhiều bài báo lắm, có tiểu sử là thuộc dòng họ Hồ với Hồ xuân Thọ và là cựu SQ/QLVNCH nhưng không thấy email address hoặc phone number nên tôi không tìm ra được. Bạn co biết người đó không?
      Hẹn sẽ gọi điện thoại sớm cho bạn vào cuối tuần này để nói chuyện nhiều hơn. Chúc bạn và quý quyến vạn sự an lành

      Delete
  4. Gởi anh Phú Bông,

    Nhân được đọc bài viết rất hay về "làng dệt Bảy Hiền",
    ở phía sau của bài có một nhận xét ngày 15.01.2013:

    "Máy dệt ông Cữu Diễn - một tổ sư nghề dệt Quảng nam
    [người làng Đông yên,Duy xuyên, QN...].."

    Tôi thấy đoạn này không được chính xác lắm, đúng phải là:

    [người làng Thi Lai, xã Xuyên Trường, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam]

    Anh xem lại và điều chỉnh dùm.

    Trịnh Bổn
    (người Quảng, đã ở Bảy Hiền, hiện đang sống ở Đức)

    Ông Cửu Diễn tên thật là Võ Dẫn, sinh năm 1897 (đinh dậu), tại làng Thi Lai, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, nay đổi là xã Duy Trinh, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.
    [theo TRAN GIA PHUNG­­]
    Chao anh BON toi da dieu chinh roi do,chuc vui ve...
    Chào anh Bổn,tôi đã điều chỉnh rồi đó...
    Anh nói anh trước ở Bảy hiền,nay ở Đức...lại nói là Trịnh Bổn,tôi đã nhận ra ngay anh là ai rồi...
    Tôi là anh rễ của Lê Chín,chồng chị Bảy[Lê thị Cúc] ,chị Bảy cũng là chị của Vân Anh [Lê thị Anh],cùng ở xóm dệt thôi...bây giờ Chín và Anh cùng ở tại Đức đó,tôi nhớ không lầm nhà anh ở gần cái giếng nước chạy qua đường trứơc nhà phải không?
    Anh có thể tham gia bài viết về Quang nam-Bảy hiền và cổ động mọi người tham gia đọc viết[nếu thích].
    Tôi hiện đang sống tại Mỹ...
    Thân ái,chào anh...
    vophubong

    ReplyDelete
    Replies
    1. Cam on cac ban ghe tham ...Chao mua xuan vui ve...

      Delete